De Surinaamse zwemmer Renzo Tjon-A-Joe (28) nam al tweemaal deel aan de Olympische Spelen, maar door een gebrek aan goede trainingsfaciliteiten in zijn geboorteland kon hij zichzelf niet verder ontwikkelen. Na een naturalisatietraject van 2,5 jaar heeft hij eindelijk een Nederlands paspoort. Nu begint het echt. Een gesprek over trainen tussen de piranha’s, discussies met Surinaamse presidenten en schulden om zijn carrière te bekostigen.
“Voor mijn gevoel schurk ik al langer tegen de subtop van de wereld aan, maar het lukte nog niet om die laatste stap te zetten. Op grote eindtoernooien haalde ik telkens nét de finales niet”, vertelt Tjon-A-Joe in gesprek met Mee Met Oranje. Hij hoopt dat daar in Parijs verandering in komt, want de Surinamer maakt dan onderdeel uit van TeamNL.
Renzo Tjon-A-Joe gaat als Nederlander naar de Spelen
In Suriname trainde Tjon-A-Joe in slechte zwembaden zonder olympische startblokken en op trainingskamp kon hij jaren niet gaan. Een fysiotherapeut moest hij zelf betalen en de zwemmer was veel tijd kwijt aan het regelen van randzaken. In 2014 kreeg hij een studiebeurs voor de Auburn University en verhuisde hij naar de Verenigde Staten. Daar kon hij beter trainen en kwalificeerde hij zich voor de Olympische Spelen van Rio de Janeiro in 2016 (21ste op 50 meter vrij). In dat jaar mocht hij ook naar Harvard. Twee jaar later kende hij zijn beste jaar en pakte hij goud op de Zuid-Amerikaanse Spelen, de Centraal-Amerikaanse en Caraïbische Spelen én op het CCCAN Kampioenschap. “Ik zwom samen met de Braziliaan Bruno Fratus (vierde op de vijftig meter vrije slag OS Londen 2012, red.) en leek klaar voor Tokio 2020. De Surinaamse overheid stopte in 2018 echter van de één op de andere dag met financiële steun, waardoor ik alles opeens zelf moest bekostigen.”
Lees ook: Oranjespeler Davy Klaassen is getrouwd met zijn partner
Tjon-A-Joe had intensieve gesprekken met oud-president Desi Bouterse en verbleef bij de huidige president Chan Santokhi uit protest zelfs bij het presidentieel paleis, maar de overheid draaide de plannen niet terug. Desondanks liet de zwemmer zich niet uit het veld slaan en met hulp van privésponsors en eigen geld bleef hij trainen. Hij maakte zelfs schulden om alles te kunnen bekostigen. De zwemmer bleef doorgaan en was voorafgaand aan de Spelen in 2020 de vorm van zijn leven. “Toen brak de coronapandemie uit”, verzucht hij. Zijn trainingslocaties waren gesloten en Tokio werd één jaar uitgesteld. De zwemmer keerde daarom terug naar Suriname, waar hij bij zijn zus ging wonen. Het was een zware periode. Terwijl hij in de vorm van mijn leven was, kon hij niet trainen en was er geen toekomstperspectief. “Om mezelf fit te houden, zwom ik dagelijks in de Surinamerivier die vol met piranha’s zit. Bang om aangevallen te worden door de vissen, was ik niet. Zo lang je geen open wonden hebt, is er niks aan de hand”, glimlacht hij.
Na enkele maanden uitzichtloos trainen was Tjon-A-Joe volledig uit shape. De zwemmer was bijna tien kilo aan spiermassa kwijt en een fractie van wat hij eerst was. “In december kreeg ik een helder moment. Ik wilde mijn carrière niet zo eindigen, want ik wist dat ik kan één van de besten kon zijn. Daarom benaderde ik voormalig zwembondscoach Mark Faber en vroeg of ik voor TeamNL uit kon komen. In eerste instantie ging dat niet, maar na Tokio was er plaats voor mij.” De Spelen in Japan werden door zijn slechte vorm een drama en daarna vloog hij naar Nederland. In minder dan één jaar moest hij beter worden dan de sprinters van Nederland, want alleen dan voldeed hij aan de eis om zich te kunnen naturaliseren en te kwalificeren voor de Spelen in Parijs. “Het olympisch kwalificatietoernooi vorig jaar in april werd een do or die, maar het lukte. Ik zwom een tijd van 21,88 op de 50 meter vrije slag, waarmee ik onder de Nederlands olympische kwalificatie-eis en limiet van 21,96 bleef. In minder dan één jaar ben ik bijna vier tienden sneller op de vijftig meter geworden. Dat toont hoe snel ik groei met de Nederlandse trainingsfaciliteiten.”
Lees ook: Opstelling Oranje tegen Canada: Koeman test EK-defensie en EK-aanval
In de tussentijd probeerde Tjon-A-Joe een Nederlands paspoort te krijgen, maar het naturalisatieprocedure verliep moeizaam. “Ik werd tegengewerkt door overheid en zwembond, want zij weigerden hun medewerking te verlenen. Ze wilden me niet ondersteunen en ook niet laten gaan. Dat was een stressvolle periode en het moest lukken, want ik had geen plan b." De deadline voor het papierwerk van de Spelen kwam steeds dichterbij. Hij had wel een kwalificatiebewijs, maar geen land om voor uit te komen. Zijn verzoek was al eens door de IND afgewezen en even kwam een verhuizing terug naar Suriname akelig dichtbij. In maart was het eindelijk zo ver. Na ruim 2,5 jaar getouwtrek en veel bijstand van zijn advocaat kreeg de zwemmer, na tussenkomst van de Zuid-Amerikaanse sportbond, eindelijk die felbegeerde handtekening.
Sinds 26 maart is Tjon-A-Joe officieel Nederlands staatsburger. Hij werkt in alle rust toe naar de ‘nieuwe’ start van zijn carrière. Als de zwemmer ziek is, belt hij de teamarts en praktische zaken als vliegtickets hoeft hij ook niet meer te regelen. In Parijs gaat hij voor een plek in de finale op de vijftig meter vrije slag. “Dit is pas het begin en vreemd genoeg voel ik totaal geen druk. Ik zwem om te winnen en zie mezelf als een darkhorse.” Waar hij drie jaar geleden nog als vaandeldrager in de openingsceremonie met Suriname meeliep, vertegenwoordigt hij nu de oranje kleuren van TeamNL. “Ik ben nog steeds een Surinamer en hou van mijn land, maar ik ben door overheid en sportorganisaties in de steek gelaten. Nu ik de prime van mijn carrière inga, moest ik voor mezelf kiezen.”
